Is de kust veilig?

Is de kust veilig?
Een oproep voor een straatintimidatiemeldpunt in de Gemeente Maastricht
Geschreven door Joyce Grul namens M:OED

Wanneer heb jij voor het laatst oogcontact vermeden op straat om je veiliger te voelen, ben je omgelopen of maakte je zorgen over je fysieke veiligheid omdat je steeds vaker hoort dat er iemand in elkaar wordt geslagen of mensen messen op zak hebben? Grote kans dat jij of iemand in je omgeving dit nog afgelopen week nog heeft gedaan. Deze zorgen zijn ook nog eens terecht want dagelijks worden mensen geconfronteerd met straatintimidatie. Zo worden (jonge) vrouwen vaak nageroepen met seksueel getinte opmerkingen zoals “kom hier bitch” en “waar gaan die mooie benen naartoe” of “hey, wil je neuken?” (bron: Catcalls of Maastricht). In sommige gevallen vindt er ook aanranding plaats op straat (“Beiden hebben mijn kont gegrepen”). Mannen daarentegen lopen meer risico op beledigingen, bedreigingen (“Ik ga je in elkaar slaan”) en fysiek geweld. Zo verteld een jongen uit Maastricht “ik stond gewoon te wachten voor een kroeg om samen met mijn vrienden naar binnen te gaan. Uit het niets komt een andere jongen op mij af en slaat mij in mijn gezicht en breekt mijn kaak”. Er zijn nog meer vormen van straatintimidatie. Zo worden mensen nageroepen met: “vieze pot”, “rotjood”, “hey waar komen jouw krullen vandaan”, “homo”, “je bent best mooi voor een zwarte vrouw”, “ben jij een man of een vrouw?”, “waarom zit je in een rolstoel”, “kan je niet uitkijken met die kutstok van je?” en “rot op naar je eigen land!”. Dit zijn maar een handjevol voorbeelden en waar wij geen recht meedoen aan de verscheidenheid van straatintimidatie en de dagelijkse realiteit van de personen waar het om gaat.

Straatintimidatie raakt een grote groep mensen en leidt tot een gevoel van onveiligheid op straat. Vaak blijft het niet bij eenmalige ervaring maar gebeurt het regelmatig en soms dadelijks. Slachtoffers kunnen psychologische en emotionele gevolgen ervaren zoals angst, schaamte, stress, wantrouwen en trauma. De intimidatie kan ook ingrijpende gevolgen hebben voor het zelfbeeld van het slachtoffer en beperking van de bewegingsvrijheid. De angst en wantrouwen om in de publieke ruimte te zijn kan ervoor zorgen dat mensen bepaalde plekken en het openbaar vervoer mijden wat weer effect heeft op uitoefenen van sport, hobby’s, deelnemen aan het uitgaansleven of aanwezigheid op school of werk.

Gemeenten hebben een belangrijke taak en verantwoordelijkheid om zorg te dragen voor de veiligheid van hun inwoners. Zij moeten dus ook bijdragen aan veiligheid op straat door middel van lokaal beleid rondom monitoring, bewustwording, preventie en bestraffing van straatintimidatie. Tien andere steden hebben al (anonieme) straatintimidatiemeldpunten en hebben onderzoek laten uitvoeren naar hoe vaak straatintimidatie voorkomt. Onderzoek naar grote steden laat zien dat bijna de helft van de inwoners in 2020 één keer of vaker is geconfronteerd met straatintimidatie (I&O research 2021). Helaas heeft de gemeente Maastricht nog geen inzicht in de omvang van het probleem, de meest voorkomende plekken (hotspots) en is er geen gemeentelijk meldpunt.

M:OED roept daarom de gemeente Maastricht op een straatintimidatiemeldpunt in te richten. Dit is van groot belang want zonder cijfers kan de gemeente niet meten of bewustwording- en preventieactiviteiten effectief zijn en kunnen er geen verbeteringen worden aangebracht in de openbare ruimte bij hotspots of veelvoorkomende plekken die mensen vermijden. Denk hierbij aan verlichting en het waarborgen van zichtlijnen in parken of speeltuinen waardoor mensen zich veiliger voelen op straat.

De gemeente Maastricht hoeft het wiel niet op nieuw uit te vinden. Ze kunnen een gemeente Amsterdam of Utrecht als voorbeeld nemen. Daar hebben ze succesvol een meldpunt hebben geïmplementeerd met een daar bijbehorende communicatie- en bewustwordingscampagne.

Een meldpunt ziet er als volgt uit. Meldingen kunnen worden ingediend via een app (of bij het gemeentehuis). Dit is idealiter via dezelfde app waar inwoners ook overlast of schade in de openbare ruimte kunnen melden, zo staat alles duidelijk op één plek. Via het meldpunt kunnen inwoners en bezoekers incidenten melden als ze zelf slachtoffer of omstander van straatintimidatie zijn geweest. Gezien dat mensen ook bepaalde plekken vermijden is het ook belangrijk dat onprettige of onveilig voelende plekken kunnen worden gemeld. Vervolgens kan bij het indienen van een melding kan worden aangegeven of je alleen iets wilt melden, je een overzicht wilt ontvangen van hulporganisaties (zoals politie, centrum seksueel geweld en slachtofferhulp) of dat je wilt dat er contact met je wordt opgenomen. Via telefonisch contact kan de melder diens verhaal kwijt en kan er advies worden gegeven voor passende nazorg. Het is belangrijk dat de telefonisten getraind zijn zodat ze de vaardigheden beschikken om trauma-, soggi-* * en cultuur sensitieve gesprekken te voeren. Ook moet het mogelijk zijn om anoniem een melding te maken. Daarmee wordt een laagdrempelig en toegankelijk meldpunt gecreëerd.
Vervolgens gebruikt de gemeente de informatie om: (1) de omvang van het probleem in beeld te brengen, (2) aanpassingen door te voeren in de fysieke ruimte, (3) hotspots aan te pakken, (4) interventies te ontwikkelen en beleid te voeden (5) interventies te monitoren. Dit moet ook duidelijk worden gecommuniceerd via de app en de website van de gemeente zodat er geen verkeerde verwachtingen zijn bij melders. Om het meldpunt een succes te laten zijn moet het beschikbaar zijn in meerdere talen en goed onder de aandacht worden gebracht van alle inwoners. Een bijbehorende campagne is dus een must.

Een meldpunt gaat dus om meer dan cijfers en statistiek. De gemeente geeft daarmee ook het volgende signaal af: straatintimidatie wordt niet geaccepteerd en iedereen heeft het recht om zich veilig te voelen in Maastricht. Ook draagt het meldpunt bij aan betere zorg voor slachtoffers en omstanders. Deze mensen zouden hun verhaal kwijt kunnen en er kan hulp, advies en bijstand bij eventuele vervolgstappen worden geboden. Zo heeft de gemeente oog voor de mens achter de melding.

In Maastricht is tijd het om snel en duidelijk actie te ondernemen tegen straatintimidatie en vóór veiligheid op straat, het is tijd voor een straatintimidatiemeldpunt.

*Straatintimidatie vindt plaats in de openbare ruimte en in het algemeen kennen de dader en het slachtoffer elkaar niet. Het is een verbale, non-verbale of fysieke toenadering waardoor iemand zich angstig en onveilig voelt. De aanleiding voor straatintimidatie is in het algemeen niet meer dan iemands (vermeende) geslacht, seksuele oriëntatie, of religie. Vormen hiervan zijn: nafluiten, naroepen, na-sissen of na-klakken (bijvoorbeeld ‘psssst’ of klakgeluid), ongewenst aanraken, achternalopen/achtervolgen, in het nauw drijven, stalken of ongewenst openbaar vertoon van geslachtsdelen.

**Soggi – seksuele oriëntaties, geslachten en genderidentiteiten

Heb jij straat intimidatie meegemaakt en wil je hulp? Organisaties zoals het Centrum Seksueel Geweld en Slachtofferhulp staan voor je klaar en iedereen is welkom.